Zorgintensieve kinderen (0-18), corona & school

I.v.m. de huidige corona situatie staat deze blog van mei nog online — Weinig coronanieuws gaat specifiek over zorgintensieve kinderen. Berichten zijn tegenstrijdig. Ik vind het lastig om daaruit betrouwbare informatie te vinden en te filteren. Wat moet je geloven? En waar doe je als ouder van een zorgintensief kind goed aan? Zeker nu we weten dat het (Speciaal) Basisonderwijs weer opengaat per 11 mei, zijn er afwegingen te maken.

Hoe beslis je nu of je zorgintensieve kind wel / niet weer naar school kan?
Ik merk aan mezelf dat ik het aan de ene kant fijn vind dat het speciaal basisonderwijs weer opengaat. Voor Bommel is dat goed. Weer haar vertrouwde ritme en mensen om zich heen. Maar, ik maak me ook zorgen. Ze is toch zorgintensief. Kwetsbaar. Meervoudig lichamelijk en verstandelijk gehandicapt met aangeboren luchtweg- en ademhalingsproblemen… Ik wilde dan ook meer weten over zorgintensieve kinderen in relatie tot corona. Daarom heb ik contact gezocht met Károly Illy. Hij is voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK), lid van het Outbreak Management Team (OMT) en kinderarts in Ziekenhuis Rivierenland Tiel.

– Met mijn dank aan Károly Illy voor zijn medewerking aan dit artikel. – Onderaan deze blog links naar relevante informatie van het RIVM (zoals FAQ over het onderwijsbesluit), de NVK en overige artikelen over (zorgintensieve) kinderen & corona. –

Dinsdagavond was er weer een persconferentie met premier Mark Rutte en Jaap van Dissel, directeur van het RIVM. (lees ook: Dit zijn de nieuwe coronamaatregelen op een rij) Zij vertelden onder andere: ‘Kinderen worden minder vaak besmet met corona, het verloop is milder en de besmetting vanuit kinderen is minder dan besmettingen vanuit volwassenen.’ Hoe komen ze tot deze informatie en conclusies, kun je daar iets over vertellen?
Károly: “Ik zit in het Outbreak Management Team. Dat is een Nederlands adviesorgaan dat de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en de Ministeriële Commissie Crisisbeheersing adviseert bij de bestrijding van een epidemie. Ik adviseer vanuit kindergeneeskunde gebied, dat perspectief wordt dus zeker meegenomen in de afwegingen.

Ik en wij als OMT baseren onze afwegingen op internationale onderzoeken – o.a. uit China, Italië, Spanje en Amerika – en op onderzoeken die in Nederland plaatsvinden. We hebben hier veel kennis uit kunnen vergaren en daar komt iedere dag meer kennis bij. In Nederland lopen diverse onderzoeken waarbij gezinnen gevolgd zijn en ook huisartsenpraktijken. In alle situaties / uit al deze (inter)nationale onderzoeken worden de volgende dingen duidelijk:

  • Een kind is eigenlijk nooit degene die de rest van het gezin besmet. Het is eigenlijk altijd een volwassene die anderen besmet.
  • Kinderen besmetten elkaar zelden.
  • Ook besmet een kind vrijwel nooit een volwassene met corona.
  • Kinderen worden zelden ziek van dit virus, hoogstens een verkoudheid. Heel soms worden ze een beetje ziek en heel zelden worden ze zo ziek dat ze opgenomen moeten worden in het ziekenhuis en/of op de Kinder Intensive Care.

Dit geldt vooral voor kinderen tussen 0-12 jaar en iets minder voor kinderen van 12-18 jaar. Hoe dit precies komt weten we nu helaas nog niet, maar dit is wat alle onderzoeken uitwijzen.”

Corona is een nieuw en nog onbekend virus. We weten er nog lang niet alles van. Hoe weet je dan dat wat je wél weet klopt en betrouwbaar is?
Károly: “We leren van de landen die ons voor zijn gegaan, zoals China en Italië. We leren iedere week en iedere dag bij. Dagelijks krijg ik artikelen uit hele wereld gestuurd die voortdurend nieuwe informatie geven zodat we steeds meer weten. Ook is er veel direct contact tussen artsen uit Nederland met buitenlandse artsen waarin kennis en ervaringen uitgewisseld worden. Dat is een voortdurend proces. Deze informatie gebruiken we in het voorkomen en behandelen van besmettingen met corona en de ziekteverschijnselen.
Dit is ook de reden dat we onze adviezen gaandeweg aanpassen en nu bijvoorbeeld andere adviezen kunnen geven dan toen we nog aan het begin van het coronatijdperk stonden, hier in Nederland. Dus op basis van de huidige stand van zaken is dit, op dit moment, de beste informatie die we hebben.”

Daar waar in de berichtgevingen van bijvoorbeeld het NVK en de RIVM ‘kinderen’ staat, kan ik daar ook ‘zorgintensieve kinderen’ lezen? Je denkt als ouder al gauw: “Ja, dat gaat over ‘normale / gezonde’ kinderen, mijn kind is kwetsbaar dus daar gaat dit niet voor op.”
“Ja, dat kan zeker. Al die onderzoeken die ik noemde en dat internationale contact tussen artsen leert ons dat ook de kwetsbare kinderen, of de kinderen met een onderliggende aandoening, nauwelijks besmet worden met corona en dat als ze al besmet zouden zijn, dat het verloop dan veel minder ernstig is dan bij volwassenen.”

We hebben het dus over kinderen / zorgintensieve kinderen. Welke leeftijdsgrens hanteert het OMT?
“We hebben het over kinderen van 0-18 jaar. Met betrekking tot corona maken we een onderscheid tussen kinderen van 0-12 jaar en van 12-18 jaar. Dit onderscheid maken we omwille van de besmettelijkheid.
Kinderen boven de 12 jaar zijn niet zozeer vatbaarder voor corona, maar de kans dat een kind onder de 12 jaar het virus doorgeeft is heel erg klein. Die kans wordt ietsje groter in de tienerleeftijd. Ook voor tieners geldt echter dat als ze corona zouden krijgen dat ze dan hooguit wat verkouden zijn en hoesten, net als bij de kinderen onder de 12. Ze worden er dus niet zieker van dan kinderen jonger dan 12, maar omdat de besmettelijkheid ietsje groter is, moeten we iets voorzichtiger zijn. Dat is de reden dat in de nieuwe maatregelen voor het sporten ook een andere regel geldt voor kinderen boven de 12 jaar, dat hebben we als OMT geadviseerd.
Ook hierbij weten we helaas nog niet zo goed waarom dit is, maar dit is wat in alle onderzoeken naar voren komt en dan vind ik dat je daar zorgvuldig mee om moet gaan.”

Ik heb via Mantelmama de nodige reacties gehad van ouders dat hun kind van een gewoon verkoudheidsvirus al naar het ziekenhuis moet, dan wel opgenomen moet worden op de Kinder Intensive Care. Zij vragen zich af waarom dat bij corona dan niet zo zou zijn. Hoe zit dat?
“Het eerlijke antwoord is dat: als jouw kind bij ieder ander luchtwegvirus in het ziekenhuis of op de IC belandt, dat dit risico bij corona precies hetzelfde is. Bij ernstige onderliggende aandoeningen kan het zo zijn dat je kind vatbaarder is voor bepaalde infecties. Dus als jouw kind voor het coronatijdperk al erg ziek werd door een virus, dan loopt je kind ook risico in dit coronatijdperk. Maar – en dat wil ik met klem benadrukken – het loopt niet méér risico! Je kind is niet vatbaarder voor corona dan voor de andere virussen. Het is even vatbaar. Want wat kinderen betreft is het coronavirus volstrekt vergelijkbaar met ieder ander luchtwegvirus waar we iedere herfst en winter mee te maken hebben. In die zin hoef je dus niet angstiger te zijn voor corona, dan voor welk ander virus dan ook.”

Oké, maar hoe verhoudt corona zich tot virussen zoals bijvoorbeeld het RS virus en het griepvirus? RS is toch behoorlijk ernstig. Mijn oudste is ermee in het ziekenhuis beland toen ze 6 maanden was, net als veel andere jonge kinderen. Is corona niet ernstiger?
“Nee, het is niet ernstiger. Bij dit soort virussen kun je pech hebben en in het ziekenhuis belanden. Het klinkt wellicht cru, maar er gaan anno nu nog steeds kinderen dood aan RS en aan griep. Ondanks de preventieve vaccins die we daar nu voor hebben. Dat is helaas, en dat is vreselijk, niks anders dan pech hebben. En diezelfde pech kun je ook hebben met corona. Maar nogmaals, het coronavirus is niet een ernstiger virus dan deze virussen. En de kans dat jouw kind met corona in het ziekenhuis belandt is niet groter dan bij deze virussen, die kans is even groot.”

Mijn dochter Bommel is Ernstig Meervoudig Beperkt (EMB) en heeft aangeboren luchtweg- en ademhalingsproblemen. Kan ik haar wel naar het Speciaal Onderwijs laten gaan per 11 mei?
“Ja! Als Bommel vóór het coronatijdperk gewoon naar school ging, dan kan ze nu ook gewoon naar school. Wat mij betreft geldt dat voor alle zorgintensieve kinderen die voorheen ook naar school gingen. Als je ze gewoon naar school liet gaan, ook in de herfst en winter, dan kan dat nu ook.
Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen. Voor sommige zorgintensieve kinderen geldt mogelijk een ander advies. In die gevallen neemt de behandelend arts contact op met de ouders. Als dat niet gebeurt, kan je kind dus gewoon naar school.”

Er zijn veel Mantelmama’s en papa’s die hierover twijfelen. Veel gezinnen zitten in zelfgekozen quarantaine en hebben, net als ik, alle zorg stopgezet. Ouders zijn bang zelf ziek te worden – want wie neemt de zorg dan over?, of dat broer/zus hun zorgintensieve kind besmet.
Door berichten in het nieuws slaat je toch de angst om het hart over wat het coronavirus kan doen. Het is nogal wat. Wat is jouw advies aan ouders van kwetsbare kinderen die twijfelen?
“Die zorg van ouders die in zelfgekozen quarantaine zitten begrijp ik ontzettend goed. Ik weet dat veel ouders dit juist ook doen omdat ze bang zijn zelf ziek te worden. En dat wil je inderdaad niet. Dan nog blijft echter overeind dat kinderen niet de besmetters zijn! Dus een kind loopt nu op school niet méér risico dan voor corona. Gun je kind dan ook zijn/haar school. Gun hem/haar het contact met leeftijdsgenoten.
Dat je er als ouders alles aan doet om zelf niet ziek te worden en daarvoor allerlei maatregelen neemt, dat begrijp ik enorm goed. Maar kinderen, óók zorgintensieve, krijgen het virus minder snel en de kans dat zij het vervolgens overdragen op broers/zussen of hun ouders is ook veel minder groot.
En met betrekking tot broers/zussen die eventueel hun kwetsbare broer/zus zouden kunnen besmetten: als zij vóór corona ook naar school gingen, dan kunnen ook zij nu weer gewoon naar school. Besmettingen van kind op kind komen zelden voor.”

Begin maart stelde je in een interview aan EenVandaag: “Omdat het coronavirus een nieuw virus is, moet er nog veel geleerd worden, daarom vragen wij ouders met kinderen die chronisch ziek zijn waakzaam te zijn.” Je sprak hier specifiek over kinderen in de risicogroepen. Hieronder vallen kinderen met ernstige onderliggende afweerstoornissen, ernstige hart- en longaandoeningen, zoals taaislijmziekte, kinderen aan het zuurstof en ernstige vormen van astma. Wat adviseer je ouders van deze ‘risicogroep kinderen’ met de kennis die is opgedaan tussen toen en nu?
“We zijn nu ongeveer 6 weken verder en we hebben, zoals eerder al gezegd, veel meer kennis vergaard. We hebben te maken met voortschrijdend inzicht. Daarom luidt dat advies nu ook anders en hebben we nu als OMT ook het advies gegeven over het opstarten van de scholen zoals dat nu uitgevoerd gaat worden per 11 mei. Dit advies geldt ook voor de kinderen in de risicogroepen.
Dus ja, ook zij kunnen weer naar school. Tenzij jouw kind vóór corona ook niet naar school ging om gezondheidsredenen. En mocht je twijfelen, neem dan gerust contact op met de behandelend arts van jouw kind.”

Ik lees op social media dat er tegenstrijdige adviezen gegeven worden. Twee kinderen hebben bijvoorbeeld dezelfde aandoening. Het ene kind wordt afgeraden voorlopig naar school te gaan, terwijl het andere kind gewoon naar school kan, volgens de behandelend arts. Dat maakt het er niet duidelijker op, voor ouders.
“Dat is soms het lastige van social media. We kennen niet de individuele situaties van deze kinderen. We hebben geen idee wat er mogelijk verder wel of niet meespeelt. Dus daar kun je niks over zeggen. Daar gaan de betreffende ouders en de behandelend arts over. Er kunnen goede redenen zijn waarom het ene kind wel en het andere kind niet geadviseerd wordt naar school te gaan, ook bij dezelfde aandoening.”

Er zijn ouders die het liefst in quarantaine blijven met hun gezin tot er een vaccin is. Ik snap dat gevoel, maar is dat reëel?
“Er zijn verschillende initiatieven om een vaccin te ontwikkelen, maar daar kunnen we niet op wachten. We weten namelijk niet wanneer er een geschikt vaccin klaar zal zijn. Het kan soms jaren duren. Wat mij betreft is dat dan ook geen reden om thuis te blijven en is dat niet in het belang van de kinderen.”

Bommel is verstandelijk gehandicapt. Ik lees in de media regelmatig berichten dat mensen met een (verstandelijke) handicap extra kwetsbaar zijn voor het coronavirus. Ook al gaat het niet specifiek over kinderen, dergelijke berichten baren me toch zorgen. Kan jij me vanuit medisch / kindergeneeskundig perspectief iets hierover vertellen?
“Ik ken geen studies over kinderen met een verstandelijke handicap die meer vatbaar zijn voor corona. Voor zover ik weet en de literatuur ken zijn verstandelijk gehandicapte kinderen net zo weinig vatbaar voor corona als kinderen zonder verstandelijke handicap. Ook al zijn dit vaak kinderen die de wereld ontdekken met hun mond en handen. Ze moeten in dit geval hetzelfde worden beschouwd als kinderen zonder verstandelijke handicap.”

Tot slot, wat is nu de status van het weer opstarten van de reguliere kindzorg in de ziekenhuizen?
“Die wordt langzaam weer opgestart in heel Nederland. We zijn er druk mee bezig om dit goed te organiseren. Voorlopig gaat ook nog de nodige zorg via beeldbellen of telefonisch, maar er wordt een start gemaakt om kinderen weer op de poli’s te zien.
We doen deze langzame opstartfase om te kunnen voldoen aan anderhalvemetersamenleving binnen de ziekenhuizen. Dit doen we niet omdat het ziekenhuis onveilig is! Het ziekenhuis is veilig om te bezoeken.”

— — —

Ik heb met dit artikel getracht betrouwbare informatie te verzamelen en antwoorden op een aantal vragen te krijgen die leven – specifiek op medisch gebied m.b.t. zorgintensieve kinderen & corona – om mezelf en hopelijk ook jou op weg te helpen in de komende tijden en met de beslissingen die er te nemen zijn. Overleg bij twijfel altijd met je behandelend arts(en). En: jij kent jouw kind en jullie situatie het beste, dus ben niet bang je eigen gevoel te volgen!

—– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —– —–

Artikelen RIVM & NVK

Van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM):

Van de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK):

Overige artikelen